O Plan Diocesano de Pastoral 2022-2026 anima a ir suscitando unha Igrexa sinodal que creza en corresponsabilidade. Igualmente, busca promover a existencia de equipos misioneiros nas diferentes comunidades cristiás para alentar a misión evanxelizadora da Igrexa. Así mesmo, suscita a formación de laicos en comunidades significativas que leven a luz do evanxeo na nosa terra.

Desde estas claves, a vigairía para a Sinodalidade creou un equipo de traballo composto pola delegación de Catequese e Catecumenado, a delegación de Liturxia e Confrarías e a delegación de Laicos, Familia e Vida, co obxecto de promover un plan de traballo na nosa diocese de Mondoñedo-Ferrol. O obxectivo deste plan era espertar as diferentes vocacións aos ministerios e ao diaconado permanente, coa finalidade de crear equipos misioneiros na nosa Igrexa diocesana. Igualmente, buscaba identificar instrumentos para acompañar os procesos de formación e discernimiento nos aspirantes.

Froito deste traballo publicouse o seguinte plan para a nosa diocese:

DOCUMENTO: Por unha Igrexa máis ministerial e misioneira nesta etapa sinodal

Tres elementos conflúen detrás deste obxectivo:

1. A sinodalidade

A sinodalidade non é unha palabra de moda: é unha forma de ser Igrexa, é a nota do ser eclesial. A Igrexa é sínodo. Nese sentido busca camiñar xuntos as diferentes vocacións na única misión á que é enviada polo Espírito de Xesús. Conleva, por tanto, unha conversión: deixar atrás clericalismos para construír xuntos unha Igrexa fundada sobre o sacramento do bautismo e non sobre o sacramento da orde sacerdotal. Iso implica a implicación de todos na marcha e a misión da Igrexa, desde a súa función complementaria, pero desde a corresponsabilidade que implica a comuñón.

2. O equipo misioneiro

Trátase de ir creando en todas as unidades de pastoral un equipo misioneiro. O equipo misioneiro é un grupo de persoas que pensan, coordinan, revisan, proxectan a longo prazo, dinamizan a pastoral dun territorio parroquial ou unidade pastoral. Está formado polo ministerio ordenado (os sacerdotes) e por aqueles laicos responsables das diferentes áreas pastorais. Reúnense periódica e frecuentemente para rezar xuntos, coordinarse e afrontar xuntos os retos da evangelización e da organización. É un núcleo de persoas que na comunidade son coñecidos como referentes e destacan pola súa formación, a súa capacidade de liderado, o seu sentido eclesial, a súa experiencia de fe, a súa dispoñibilidade e a súa escoita ao Espírito e ao que acontece no territorio.

Neste equipo misioneiro poderían participar os diáconos permanentes, persoas consagradas ou os laicos que recibisen os ministerios laicales instituidos. Desta maneira, cada unidade pastoral contaría cun conxunto de colaboradores permanentes que, en corresponsabilidade e sinodalidad, levasen a marcha da mesma. Fronte ao consello pastoral, que é máis grande e representativo, o equipo misioneiro sostén a marcha diaria e a proxección misioneira da parroquia ou unidade pastoral.

3. O animador da comunidade

En moitas dioceses estase a promover a figura do “animador da comunidade”. Trátase de espertar en cada pequena comunidade ou unidade pastoral unha persoa que asuma o rol de animador, de coordinador, desde a clave do servizo, nunca do poder. É un discípulo de Xesús que quere vivir de maneira adulta a súa fe e axudar a outros. Unha persoa que estea pendente da vida da comunidade para acompañala, promovela e coidala: estando máis preto da xente, é capaz de informar e informarse, de convocar, de organizar os encontros de reflexión e formación, de organizar a liturxia e preparar os tempos fortes, de estar pendente dos templos, de velar polos enfermos e os máis anciáns… En definitiva, unha persoa da comunidade que, ante a ausencia dos presbíteros, fai ese labor de ligazón e, moi unida ao ministerio ordenado, preocúpase da misión e da comunidade.

Os ministerios laicais instituidos

Na Igrexa o Señor vai suscitando diferentes carismas e funcións a través do seu Espírito. No corpo de Cristo que é a Igrexa “non todos os membros teñen a mesma función” (Rom 12,4). Algúns teñen na Igrexa un servizo especial para a comunidade: son os ministros ordenados, que reciben o sacramento da orde (bispos, sacerdotes e diáconos). Xunto a eles, tamén algúns laicos poden exercer funcións propias de servizo á comunidade con carácter estable e en función do seu bautismo e sacerdocio bautismal. Estes servizos ou ministerios confíanse, por un acto litúrxico do bispo, despois de completada a iniciación cristiá e unha adecuada formación. Todo ministerio é unha chamada de Deus para o ben da comunidade. Grazas a estes dous fundamentos, a comunidade cristiá pode organizar «a variedade de ministerios que o Espírito suscita en relación coa situación concreta que vive».

Os ministerios instituidos é unha forma de recoñecer publicamente e establecer que a persoa investida deste carisma está a realizar un auténtico servizo á comunidade. Nos últimos anos identificáronse tres ministerios que poden recibir tanto homes como mulleres: o ministerio do lectorado, do acolitado e do catequista.

Varias serían as notas de todo ministerio instituido: é un ministerio laical; require un recoñecemento público da Igrexa a través do bispo diocesano; require unha estabilidade, que non se identifica coa permanencia; a súa orixe e fundamentación establécese en función do bautismo e non do sacramento de orde; sempre son en clave de servizo, e non de poder, á comunidade cristiá.

O ministerio do lector

· Identidade: Está ao servizo da Palabra de Deus. É un ministerio litúrxico.

· Competencias: Ademais da lectura litúrxica da Palabra de Deus, a súa función é a preparación doutros lectores, a dirección de grupos de iniciación á lectura da Biblia, lectio divina, a preparación dos fieis para recibir sacramentos, animadores das celebracións dominicais en espera de presbítero…

O ministerio do acólito

· Identidade: Está ao servizo do altar, o presidente da celebración e os outros ministros.  Trátase dun ministerio litúrxico.

· Competencias: Ademais da preparación das ofrendas e do servizo ao altar, é ministro extraordinario da sagrada comuñón, pode coordinar o equipo litúrxico e preparar as celebracións, pode axudar na animación das celebracións dominicais en ausencia de presbítero…

O ministerio do catequista

· Identidade: Está ao servizo do anuncio e da transmisión da fe, en todas as súas dimensións. Non é por tanto un ministerio litúrxico. É o que máis se axusta ao animador da comunidade que desexamos.

· Competencias: Moi diversas e amplas. Ao catequista instituido pódenselle encomendar tarefas de formación, de traballo no primeiro anuncio, de catequese de iniciación na vida cristiá de nenos, adolescentes ou adultos, de formación permanente, reiniciación cristiá, pastoral familiar, animación das celebracións en espera de presbítero, acompañamento espiritual sobre todo de enfermos, coordinación da vida pastoral…

Para saber máis
Aos participantes na Asemblea plenaria do Dicasterio para os Laicos, a Familia e a Vida (22 de abril de 2023) (Papa Francisco)
Orientacións sobre a institución dos ministerios de lector, acólito e catequista (CEE)

O diaconado permanente

A palabra «diácono», segundo a súa etimoloxía, provén do grego “diakonos”, que á súa vez se deriva do latín “diacunus” cuxo significado é “servidor”. A primeira referencia ao diaconado é a pasaxe da institución dos sete, recollida no libro dos Feitos dos Apóstolos 6, 1-6. Esta pasaxe é considerado como o momento no que se institúe o diaconado na Igrexa. Nel nárrasenos que dentro da comunidade hai queixas por parte dun colectivo da comunidade, as viúvas dos xudeus helenizantes, que non está suficientemente ben atendido. Como consecuencia, os apóstolos suxiren a elección de sete homes probados na fe para atender a estes irmáns. O traballo que se lles designa é o “servizo das mesas”.

Pablo VI restaurou a figura do diácono permanente nun motu proprio “Sacrum diaconatus ordinem”, publicado o 18 de xuño de 1967. Ata ese momento, nos últimos séculos da Igrexa o diaconado converteuse nun mero paso para acceder ao presbiterado. Desde entón establécese a posibilidade de que homes varóns, tanto casados como célibes, poidan acceder permanentemente ao diaconado permanente a través do sacramento da orde sacerdotal.

Neste documento sinálanse as normas para o restablecemento do diaconado permanente na Igrexa latina. Entre os seus apartados sinálase: “Soamente sexan admitidos ao “noviciado” diaconal aqueles que manifestasen unha propensión natural ao servizo. Á Xerarquía e á comunidade” (nº 8). “O diácono debe profesar reverencia e obediencia ao bispo” (nº 30). Igualmente sinálanse algunhas características: 1) dedícanse con asiduidade á lectura e meditación da Palabra de Deus; 2) con frecuencia, e se é posible todos os días, participan activamente no sacrificio da Misa, reciben o sacramento da Eucaristía e visitan devotamente o Sacramento; 3) purifican as súas almas con frecuencia co sacramento da Penitencia e, co fin de recibilo dignamente, un exame de conciencia cada día; 4) veneran e aman á Virxe María, a Nai de Deus con fervente devoción (nº 26).

En relación coa vocación ao diaconado hai que partir da premisa de que é unha chamada de Deus a un home para que desempeñe unha misión en nome da Igrexa. É Deus o que chama. E a chamada é para unha misión concreta: o servizo. O diácono, identificado con Cristo Servo, é custodio pola sacramentalidade que recibe das realidades salvíficas e faio en tres direccións: a Palabra de Deus, os sacramentos e a caridade-os pobres.

Entre as calidades que os documentos eclesiais sinalan para os diáconos que teñen que facer un proceso de discernimiento, acompañamento e formación nas materias teolóxicas da man do bispo, son as seguintes: Persoas probadas e irreprensibles, sinceras e dignas, íntegras en gardar o tesouro da fe, xenerosas e compasivas, e capaces, se a tiveren, de guiar á propia familia (CEE nº 16; Cociente nº 30). Configurados con Cristo, que practiquen as virtudes cristiás e os consellos evanxélicos, con actitude de humilde servizo na súa maneira de pensar e de obrar (Directorio nº 45). Conformar a súa vida con Cristo servo de Deus e dos homes (Directorio nº 47). Fe íntegra, recta intención, ciencia debida, boa fama, costumes intachables, virtudes probadas e calidades físicas e psíquicas (CIC., c. 1029; Cociente nº 31). Madurez humana necesaria nos diáconos: responsabilidade, equilibrio, bo criterio, capacidade de diálogo, prudencia, laboriosidade (CEE nº 16; Cociente nº 32). Esíxese unha idade mínima: 25 anos se é célibe e 35 anos se está casado (c. 1031.2; Cociente nº 35). Deben estar insertos nunha comunidade cristiá e dar mostras da súa capacidade para o labor pastoral (CEE nº 26; Cociente nº 33). O traballo do candidato non debe desdecir o estado diaconal e debe ser compatible coa formación e desempeño do ministerio (Cociente nº 34). Non debe darse ningunha irregularidade ou impedimento (CEE nº 29; Cociente nº 35).

Para saber máis
Normas básicas da formación dos diáconos permanentes (Vaticano)
O diaconado permanente: Que es e que non é

O diaconado permanente e os ministerios laicais na diocese

A nosa diocese está decididamente comprometida na promoción de laicos para a recepción tanto do diaconado permanente como dos ministerios laicais. Para iso, tras un tempo de formación no propio clero, está a animarse a identificar candidatos que a chamada para, tras un proceso de discernimiento, comezar a súa formación e acompañamento que terá que ser permanente.

DOCUMENTO FINAL: Itinerario para o diaconado permanente e os ministerios instituidos na diocese de Mondoñedo-Ferrol
DOCUMENTO: Os ministerios laicais instituidos de lector, acólito e catequista
DOCUMENTO: O ministerio ordenado do diácono permanente
DOCUMENTO: Decreto de instauración do diaconado permanente na diocese de Mondoñedo-Ferrol

Máis información e contacto

Rvdo. D. Antonio Rodríguez Basanta
vic.sinodalidad@mondonedoferrol.org
Domus Ecclesiae, Miramar, s/n, 15401, Ferrol (A Coruña)
981 353 295