O Código de Dereito Canónico define o «arciprestado» como a «unión de parroquias próximas entre si que facilitan o traballo pastoral mediante actividades comúns» (c. 374). O seu obxectivo, por tanto, é pastoral e convértese nunha estrutura de comuñón que axude a dinamizar as respectivas parroquias/UPA. Son un instrumento de sinodalidade, de animación e coordinación da acción pastoral. Á fronte do arciprestado o bispo nomea un arcipreste, que é un sacerdote encargado da coordinación pastoral dese territorio.

A diocese de Mondoñedo-Ferrol, segundo decreto do 1 de setembro de 2023, divídese en catro arciprestados: Mondoñedo, Ferrol, Terra Chá e Ortegal.

Arciprestado de Mondoñedo

Componse de 157 parroquias, agrupadas en 8 UPA (Mondoñedo, Abadín, Viveiro, Burela-Cervo, Foz, Ribadeo, A Pontenova, e O Valadouro). Os concellos nos que se asintan as UPA deste arciprestado son: Abadín, Alfoz, A Pontenova, Barreiros, Burela, Cervo, Foz, Mañón, Mondoñedo, Lourenzá, Ourol, O Vicedo, Ribadeo, Riotorto, Trabada, Valadouro, Viveiro e Xove, cunha poboación aproximada de 74.980 habitantes.

Neste arciprestado sitúase desde fai oito séculos a catedral da diocese dedicada á nosa Señora da Asunción, así como o Real Seminario e o palacio episcopal. Nel estiveron as anteriores sedes episcopais de Bretoña, Ribadeo e a basílica de San Martiño de Foz.

Conta coa presenza pastoral das comunidades relixiosas das Esclavas de la Inmaculada Niña en Viveiro; Franciscanas da Purísima Concepción en Foz; Hermanas Apostólicas de Cristo Crucificado no Barqueiro; Hermanitas de los Ancianos Desamparados en Viveiro; Hijas de la Caridad de San Vicente de Paúl en Ribadeo e Mondoñedo; Hijas del Divino Celo-Rogacionistas en Burela; Hijas de la Virgen de los Dolores en Ferreira de Valadouro; Madres Clarisas en Ribadeo; e Madres Concepcionistas Franciscanas en Viveiro e Mondoñedo.

Arciprestado de Ferrol

Componse de 44 parroquias, agrupadas en 7 UPA (Caranza-Pilar, Ferrol Centro, Ferrol-Ensanche, Ferrol-Rural, San Martiño, Claret e Neda). Os concellos nos que se asintan as UPA deste arciprestado son os de Ferrol, Narón, Neda e Valdoviño, cunha poboación aproximada de 108.068 habitantes.

Neste arciprestado atópase a concatedral dedicada a San Julián e o edificio da Domus Ecclesiae, residencia episcopal na cidade de Ferrol, que acolle, ademais da residencia do bispo, as oficinas da curia diocesana, o tribunal eclesiástico, o arquivo e a biblioteca, e os despachos das delegacións e movementos.

Conta coa presenza pastoral das Misioneras Apostólicas de la Caridad; Discípulas de Jesús; Hermanitas de los Ancianos Desamparados en Piñeiros-Narón; Hermanos de las Escuelas Cristianas–La Salle en Ferrol; Hijas de Cristo Rey en Ferrol; Madres Mercedarias en Ferrol; Misioneros Claretianos; Padres Mercedarios; Siervas de Jesús de la Caridad; y Esclavas del Santísimo Sacramento y de la Inmaculada. Acolle tamén a parroquia castrense de San Francisco.

Arciprestado de Ortegal

Componse de 82 parroquias, agrupadas en 5 UPA (As Pontes, Valdoviño, Cariño, Cedeira, Ortigueira). Os concellos nos que se asintan as UPA deste arciprestado son: As Pontes, Somozas, Xermade, A Capela, Muras, Valdoviño, San Sadurniño, Narón, Cariño, Moeche, Cerdido, Cedeira e Ortigueira, cunha poboación aproximada de 38.764 habitantes.

Este arciprestado carece de presenza de vida relixiosa e acolle o santuario diocesano de Santo André de Teixido (Cedeira).

Arciprestado de Terra Chá

Componse de 139 parroquias, agrupadas en 4 UPA (Castro Ribeiras Lea, Cospeito, Guitiriz, Vilalba). Os concellos nos que se sitúan as UPA deste arciprestado son: A Pastoriza, Castro de Rei, Cospeito, Begonte, Guitiriz, Vilalba, Castroverde, Outeiro de Rei, Pol e Xermade, cunha poboación aproximada de 34.414 habitantes.

Conta coa presenza pastoral das Hermanas Apostólicas de Cristo Crucificado en Guitiriz e das Misioneras de Acción Parroquial en Vilalba.