Homilía no funeral polos mozos ribadenses falecidos en Xove

Non é fácil hoxe pronunciar unhas palabras nesta situación dramática que conmoveu a Ribadeo, a toda A Mariña, a toda Galicia e atrévome a dicir que a España enteira. A inmensa multitude de xente que hoxe abarrota esta igrexa é testemuño diso, así como a presenza das autoridades que nos acompañan.

Din, os que se dedican aos enfermos, que o importante é curar; cando non se pode curar, polo menos pódese coidar; e sempre, podemos acompañar. Eu creo que este infinitivo é precisamente o que hoxe estamos a conxugar todos nós, cando as demais cousas xa non as podemos facer: acompañar a unhas familias, a uns amigos que senten orfos, que senten o seu corazón desgarrado e roto pola traxedia. Acompañamos coa nosa presenza, coa nosa proximidade e co noso silencio. Cando a dor e o misterio son grandes, o silencio é a única e a mellor palabra. As palabras só ecoan en verdade cando foron amasadas no silencio da escoita e da proximidade. Así o viviron as mulleres do evanxeo que precisamente nestes días de Paixón serán lembradas: de lonxe acompañaban en silencio a dor de Xesús e da súa nai, pero aí estaban…

O acompañamento nace dunha raíz importante que hoxe se visibiliza especialmente: e é a vinculación real e concreta entre todos nós. Sempre, pero en momentos como este especialmente, nos sentimos fráxiles e percibimos que vivimos á intemperie. Descubrímonos pequenos e necesitados. Precisamente na nosa dependencia natural, que tanto rexeitamos, xorde unha obrigación ética: a que supera o individualismo, tan enraizado na nosa cultura, para poñernos preto, solidarizarnos, acompañar. Porque fomos creados para a comuñón, para a solidariedade que é o que hoxe se manifesta. Así nolo lembra san Pablo nunha das súas cartas: “Quen enferma sen que eu enferme? Quen tropeza sen que eu me acenda?”. Oxalá que esta proximidade, especialmente para coas familias, mantéñase no tempo, pois somos demasiado olvidadizos e dados a funcionar a toque de moda ou de campá: todos nos necesitamos, pero sempre e especialmente nunha situación de duelo e soidade.

Xunto a acompañar, os crentes podemos dar un paso máis: non só acompañamos, tamén podemos orar, rezar. A oración mantén e aviva a nosa esperanza. A oración sostén a nosa fraxilidade. A oración axúdanos a ler o misterio da nosa vida, da nosa historia. Cando xorden os problemas, o crente e o que non o é tanto, acode á oración para poñerse e abrirse ás mans de Deus, en actitude de confianza, de escoita. Para pedir forzas do alto. Así o fixo Xesús antes do sufrimento da súa Paixón cando ora no Horto das Oliveiras pedindo a axuda do Pai. Desde a certeza de que, como rezamos no salmo, o bo pastor vai acompañando tamén en cañadas escuras.

Durante estes días pódovos dicir que oramos moito por Jesús, Uxía, Lara e Sergio e por os familiares e amigos. Toda a diocese de Mondoñedo-Ferrol tivo moi presentes aos nosos irmáns, así como aos sobreviventes, especialmente Daniel, nas nosas oracións. E así me chegaron outros testemuños de anteriores bispos desta Igrexa diocesana.

E que forza ou que palabra atopamos na oración para que, nestes momentos de desconsuelo, é dicir, de desfondamento, de interrogantes, de dúbida, poida hoxe consolar, é dicir, poñer fundamentos, solo estable sobre o que construír a nosa vida?

En primeiro lugar, eu diría que a oración nos permite descubrir que a vida é un precioso don, un prezado agasallo, unha doazón que non ten prezo e que non nos pertence, que nos foi dada, que nos vén doutro. É esta certeza a que nos fai gozar de cada día e de cada momento como unha oportunidade; a que nos posibilita vivir a nosa vida non como propietarios, senón como administradores que coidan celosamente dela; a que nos fai sentir que a vida se nos vai, sen saber nunca a súa duración, pero que ha de ser enchida sempre en referencia a ese outro que nos convida a vivila como el, entregada e doada. Así nolo dicía o Libro da Sabedoría que lemos: “Vellez venerable non son os moitos días, nin se mide polo número de anos; canas do home son a prudencia, e idade avanzada, unha vida sen tacha” (Sab 4,7).

En segundo lugar, na oración atopamos, sobre todo, certezas nas nosas dúbidas, conviccións que nos permitan seguir vivindo, seguridades que nos axuden a non esborrallarnos nunca, e tampouco nestes momentos duros que estamos a vivir. Hai días lía unha frase moi fermosa que me parece interesante lembrar hoxe aquí: “O orante sabe que, por encima das nubes grises, sempre loce o sol”. Paréceme que é unha imaxe do que os crentes experimentamos e hoxe ofrecemos a todos: así como nos días nubrados da nosa Mariña as nubes grises impídennos ver o sol, pero non lle negan, nin ocultan a súa luz, senón que a tamizan, a embarran, e fíltrana, así tamén hoxe sucede algo semellante. A dor que enche os nosos corazóns, as bágoas dos nosos ollos e o sufrimento que albergamos, impide hoxe ver o sol, fannos preguntar sobre tantos porqués, cuéstionannos sobre o sentido da vida e da existencia, rebélannos e fannos gritar, pero non poden impedir que o sol luza. “Por encima das nubes, hoxe loce o sol”. Porque o maior inimigo que podemos atopar hoxe non é o sufrimento, nin sequera a morte: o maior inimigo da vida é o absurdo; o peor que hoxe nos pode suceder é que non teñamos esperanza e horizonte para afrontar a dor e a morte.

A oración que hoxe realizamos comunitariamente nos convida a mirar por encima das nubes, axúdanos a acompañar o tempo que necesitamos para deixar que as nubes se afasten. A oración que hoxe facemos permítenos sobrevoar a nosa miseria, superar, aceptar e afrontar a situación con ollos postos no alto, na transcendencia que non nos evade senón que nos permite iluminar e dar calor á nosa miseria e desventura. No alto descubrimos a esperanza. Para nós, crentes, ese sol que loce por encima das nubes é o misterio que precisamente toda a Igrexa disponse a celebrar durante estes días da Semana Santa: o misterio da morte e da resurrección de Xesús. Hoxe acompañamos esta paixón real que prolonga a paixón de Cristo, pero facémolo na espera da resurrección. A cruz é hoxe o signo silencioso e elocuente de Deus: a cruz é a luz que hoxe brilla tenuemente e nos indica que Deus nos ama profundamente. A través da morte en cruz do seu fillo, Deus venceu á morte. Esta xa non ten a última palabra e fixo da morte a porta para a vida eterna. Pola cruz de Xesucristo estamos chamados á resurrección, á vida.

Por iso, a morte para o crente cambia o seu significado: xa non é unha escura gadaña ou un verdugo que cerna os fíos da vida, senón que se converte nun suave encontro: pero un encontro de amor; nun encontro cun coñecido que nos regalou a vida; nun encontro do fillo co Pai; nun encontro con aquel para quen estamos feitos, que nos agarda e espera na peregrinación que é a nosa vida.

Que a Virxe do Carmen, tan querida nesta terra, que acompaña aos homes do mar nas súas tempestades e tormentas, sexa tamén refuxio, estrela e bo porto destas familias e desta comunidade que atravesa estas horas de escuridade.

[Foto: M. Labrum]